Bitcoin, altcoin, vb. kripto paralar üzerine (2)

"Amerika'nın keşfiyle birlikte Avrupa'ya taşınan zengin gümüş kaynakları Avrupa'da büyük bir para bolluğu yaratarak enflasyonun doğmasına yol açtı...

İşin ilginç yanı o dönemde enflasyonu yaratan şeyin gümüş miktarındaki ve dolayısıyla basılan madeni para miktarındaki artış olduğunu anlayan çıkmadı."

 Mahfi Eğilmez, Dünya Ekonomisi

Olan tam olarak şuydu: Piyasada o kadar çok para vardı ki, satıcının gözünde mal ya da hizmeti karşılığında paraya biçtiği değer daha kıymetsiz hale gelmişti!.. Para miktarı sonsuz şekilde çoğalsaydı paranın hiçbir değeri kalmayacaktı…

I. Dünya savaşı sonrası Almanya'da yaşanan hiperenflasyon dönemi paranın çok fazla basılmasıyla yaşanacakların en güzel özeti aslında!..

“Bu durum öyle bir hal aldı ki; insanlar el arabaları ile paralar taşımaya başladılar. Paranın maden değeri kendi değerini geçmişti. Düşünün ki elimizdeki 20 liranın kağıt basım maliyeti 30 lira... Buna önlem olarak para tek taraflı basılmaya başlandı ki mürekkep maliyeti azalsın... 

Bir sürü akıl almaz görüntü ortaya çıkmıştı. Duvar kağıdı maliyeti daha pahalıya geldiği için para ile duvarlarını kaplayanlar, arabalar ile para taşıyarak alışverişe gidenler. Sokaklarda ısınmak için para yakan insanlar. Para ile oynayan çocuklar. Sokaklardan para süpüren çöpçüler. Para basmaya yetişemeyen merkez bankası ve postaneler... Kısacası para işlevini tamamen kaybetmişti.”

  Selman Özgün, Almanya ve Hiperenflasyon

Kripto Paralarda da durum hiperenflasyon seviyelerine doğru hızla ilerliyor. İşin kötü tarafı kripto paralardan duvar kağıdı bile yapamazsınız. Şu anda 9000 farklı kripto para olduğundan bahsediliyor ve bu sayı her geçen gün artıyor. Kripto para üretmek çok kolay aslında! Zor olan pazarlamasını yapıp borsaya sokabilmek.

Kripto para, bitcoin vb. diğer coinler yerine kum tanesi de para olarak kullanılabilirdi! Öyle bir şey yapılabilse, herkes plajlara kum tanelerini toplamaya koşar, denizlerden kum çıkarılmaya başlanırdı! Sonra benim kumum altın sarısı, seninkinden daha değerli kavgası başlardı muhtemelen!

Kulağa saçma geliyor değil mi!?.. Oysa, her gün piyasaya yeni kripto paralar çıkmaya devam ederse, dünyadaki kum tanesi sayısından daha fazla coin üretebilirsiniz! Herkesin elinde çok sayıda coin oluşup, alıcı-satıcı dengeleri yer değiştirdiğinde, oluşan saadet zinciri bir anda çökecektir..

Şu an bir furyayla hızlı bir yönelim olduğu için, talep fazlalığından, bütün coin'lerin değeri şişiyor. Herkes fazlasıyla coin’e sahip olduğunda işler değişecektir. Bu kadar hızlı büyüme sebebiyle muhtemelen bu süreç sanıldığından daha hızlı işleyecektir.

'Coin'ler ile değerli madenler arasında temelde bir fark var! Değerli madenler dünyada sınırlı miktarda bulunur! Bitcoinin sınırlı sayıda üretilebiliyor olması ise bir yanılsamadır! Her ülkede yüz farklı coin üretilebilir ve şu anda herkes harıl harıl üretiyor zaten. Herkes piyasada kendisine bir yer edinmeye çalışıyor. Bu durumda bitcoinin sınırlı sayıda üretilebiliyor olması bir anlam ifade etmiyor, çünkü hepsi de benzer borsalarda işlem görüyor. Bir müddet sonra altcoinlerin daha hızlı değer kazandığını gören bitcoin sahipleri altcoinlere yönelecek ve bitcoin doyum noktasına ulaşmış olacak. Diğer coinler de benzer süreçlerden geçtikten sonra herkes elindeki coinlerle baş başa kalacak...

Çevremdeki pek çok kişi aksi yönde düşünüyor. Ama ekonomistler genelde kripto paralara temkinli yaklaşıyor. Ekonomide geçerli esas bir kural vardır. Arzdan fazla talep varken talep edilen şeyin değeri yükselir tersi durumda düşer! Şu anda her geçen gün daha fazla coin piyasaya çıkıyor! Sonsuz para basmak demek bu…

Twitter'da Mahfi hoca ile bu konuda yaptığımız yazışmadan onun da benzer endişeleri taşıdığı görülüyor:

-          Kripto paralar dünyada finansal bir kriz yaratır mı!

Mahfi Eğilmez: Eğer iyi denetlenemezse yaratır.

-        Hocam her gün yeni bir kripto para piyasaya çıkarken denetimden bahsedilebilir mi!? Sonsuz para basma döngüsü oluştu sanki! Şu anda yoğun bir talep olduğu için genel bir değerlenme var ama arz talebi geçtiğinde piramit sistemi gibi çökmesi kaçınılmaz değil midir!?..

Mahfi Eğilmez: Aynı endişeleri taşıyorum.

Kişisel düşüncem herkesin benzer endişeleri taşıması gerektiği yönünde.

1900'lü yılların 'Altına Hücum’ dalgasına benziyor biraz da bu durum. Kuzeye (Kanada) giden on binlerce kişiden ilk gidenler dışında pek azı altın bulup zengin olmuş ama onlara malzeme satan tüccarlar çok zengin olmuş diye anlatılır!.. Bu işte de ilk girenler bir de kripto para borsacıları çok kazanacak gibi duruyor. Şu anda dalgaya kapılanların pek çoğu iyi kazandığını düşünüyor ve daha büyük kazançların hayalini kuruyor fakat bu iş biraz saadet zinciri tablosuna dönmeye başladı. İlk girenler sonradan furyaya katılanlar sayesinde çok kazandı. Sonradan girenlerin kazancı, daha sonra gireceklere bağlı. Yeni girişler olduğu müddetçe sonradan girenler de (kazanç gün geçtikçe azalsa da) kazanacaktır. Altcoin'lerde dönem dönem spekülatif büyük kazançlar olabilecektir fakat sistem bir yerde piramit sistemlerinde olduğu gibi patlayacak!.. Saadet zincirlerinde farklı bir sonuç yaşandığı görülmemiştir.

Geçen gün bir gazete haberinde şöyle bir araştırma sonucundan bahsediliyordu:

"Araştırmaya göre, kripto yatırımcı oranınında Türkiye yüzde 4.8 kripto yatırımcı payıyla dördüncü sırada... Kripto yatırımcılarının yüzde 41.4'ü ilk kez bu alana yatırım yapanlardan oluşuyor..."

Ülkemizdeki ekonomik çalkantılar nedeniyle son zamanlarda kripto paralara hızlı bir yönelim olmuş gibi görünüyor. Kripto para yatırımında oransal olarak bizim üzerimizde yer alan ülkeler açısından, yaşanabilecek muhtemel bir çöküş, çok sıkıntı yaratmayabilir. Ama bizim durumumuzda, elindeki avucundakini kripto paralara yatıranların kişisel olarak yaşayacağı sıkıntının ötesinde, ülke ekonomisi açısından bile sıkıntı yaratabilecek kadar yüksek bir oran gibi geliyor bu bana.

Kredi çekip bitcoin vb. altcoin alanlar ve benzeri yatırımcılar çok büyük getiri elde ediyor gibi görünselerde elde ettikleri kazancı realize ettiklerinde kazanmış olurlar! Satamadan büyük bir çöküşe yakalanılırsa, sistemdekiler hep birlikte kaybetmiş olur. İlla ben bu riski alırım diyenlere tavsiyem, yatırımınızı kaybetme riskini alabildiğiniz parayla yapın!

Şunu da unutmamak lazım! Saadet zinciri sistemlerinde ihale hep sisteme sonradan girenlere kalır!..